Przyjąć czy odrzucić spadek?

Nabycie spadku następuje z chwilą otwarcia spadku czyli chwilą śmierci spadkodawcy. Tak naprawdę dziedziczenie nie wymaga jakiejś specjalnej aktywności potencjalnych spadkobierców.  Spadkobierca nie ma  obowiązku składania żadnego oświadczenia w zakresie przyjęcia albo odrzucenia spadku. Może w tym temacie milczeć. Nabycie spadku jest bowiem prawem spadkobiercy, a nie jego obowiązkiem. Nikt nie może zostać zmuszony do jego nabycia. Jeżeli więc spadkobierca nie chce przyjąć spadku, to winien go odrzucić. Odrzucenie spadku albo jego przyjęcie to czynność, którą potencjalny spadkobierca podejmuje po śmierci spadkodawcy. Nie może tego zrobić za jego życia. Za życia spadkodawcy spadkobierca może podpisać umowę o zrzeczeniu się spadku i wtedy zrzeka się dziedziczenia.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca może złożyć osobiście lub przez pełnomocnika. Pełnomocnictwo musi być sporządzone w formie pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym pod rygorem nieważności.

Należy pamiętać, że spadkobierca, gdy podejmie już decyzję o przyjęciu albo odrzuceniu spadku, to nie może go  przyjąć albo odrzucić częściowo. Przyjęcie albo odrzucenie spadku następuje w całości. Nie jest więc możliwe przyjęcie spadku tylko co do wierzytelności a więc aktywów spadku, a odrzucenie co do długów.

Możliwie jest jednak odrzucenie spadku przypadającego z testamentu, a przyjęcie spadku przypadającego na mocy ustawy.

I. Odrzucenie spadku – skutki

II. Przyjęcie spadku – skutki

Spadkobierca może przyjąć spadek na dwa sposoby:

• może przyjąć spadek wprost tzn. bez ograniczenia odpowiedzialność za długi jest to tzw. przyjęcie proste.
• może przyjąć spadek z  ograniczeniem odpowiedzialności za długi tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza.

Przy przyjęciu spadku wprost spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez żadnych ograniczeń, również swoim majątkiem.

Przy przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku.

Kiedy i jak składa się oświadczenie o przyjęciu albo odrzuceniu spadku?

Termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku to sześć miesięcy od dnia, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania, a więc o tym, że jest powołany do spadku na mocy ustawy lub testamentu.

Oznacza to, że spadkobierca musi wiedzieć o śmierci spadkodawcy oraz o okolicznościach, z których wynika, że dziedziczy.

Przykład:  

Córka spadkodawcy odrzuciła spadek. Wnuk spadkodawcy ma sześć miesięcy od dnia dowiedzenia się o tym na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.  Jeżeli natomiast wnuk również odrzuci spadek, to rodzice spadkodawcy mają sześć miesięcy od dnia, kiedy dowiedzieli się o odrzuceniu spadku przez wnuka spadkodawcy.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.

Skutki niezłożenie oświadczenia w terminie

Brak złożenia oświadczenia w terminie powoduje, że spadkobierca przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Skutki złożenia oświadczenia w terminie

Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku albo jego odrzuceniu w terminie oznacza, że spadkobierca nie może już odwołać tego oświadczenia, ani zrzec się bycia spadkobiercą. Możliwe jest jednak uchylenie się od skutków prawnych takiego oświadczenia, pod warunkiem, że zostało ono złożone pod wpływem błędu lub groźby.