Pomoc udzielana cudzoziemcom w związku z wojną na Ukrainie

Obywatele Ukrainy, którzy przybyli na teren Polski po 24 lutego 2022 r. w związku z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy i zadeklarowali chęć pozostania na terenie Polski mogą uzyskać pomoc ze strony naszego kraju.

Pomoc udzielana przez wojewodów

Wojewodowie mogą zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy polegającą na:

1. zakwaterowaniu,
2. zapewnieniu całodziennego wyżywienia zbiorowego,
3. zapewnieniu transportu do miejsca zakwaterowania,
4. finansowaniu przejazdów środkami transportu publicznego oraz specjalistycznego transportu przeznaczonego dla osób z niepełnosprawnością
5. zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.

Ponadto wojewodowie są koordynatorami działań organów władzy publicznej oraz organizacji pozarządowych i przedsiębiorców, w zakresie udzielania pomocy obywatelom Ukrainy.

Pomoc taka udzielana jest przez okres dwóch miesięcy od dnia pierwszego wjazdu do Polski.

Pomoc udzielana przez jednostki samorządu terytorialnego (JST)

Jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, a także ich związki, mogą w ramach posiadanych środków finansowych udzielać pomocy obywatelom Ukrainy. Zakres takiej pomocy określa uchwała organu stanowiącego jst ( tj. rada gminy, rada powiatu czy sejmik województwa). Natomiast formy i tryb udzielania pomocy określa właściwy organ wykonawczy.  Taką pomocą może być na przykład zapewnienie dzieciom i uczniom będących obywatelami Ukrainy bezpłatnego transportu do miejsc zapewniających im kształcenie, wychowanie i opiekę.

Pomoc na rzecz podmiotów udzielających zakwaterowania

Każdy podmiot, w tym osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo domowe, która zapewniła zakwaterowanie oraz wyżywienie obywatelowi Ukrainy, ma prawo do świadczenia pieniężnego w kwocie 40 zł dziennie na jedną osobę. W uzasadnionych przypadkach kwota ta może zostać podniesiona. Świadczenie to przysługuje na okres nie dłużej niż za okres 60 dni. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres ten może zostać przedłużony. Aby otrzymać świadczenie należy złożyć wniosek w wyznaczonej do tego przez gminę jednostce. Wnioskodawca otrzyma świadczenie za okres faktycznego zapewniania zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy.

Pomoc w ramach UNHCR

UNHCR  czyli Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców udziela pomocy pieniężnej osobom, które przybyły do Polski uciekając z Ukrainy w dniu 24 lutego 2022 r. lub później. Jest to pomoc udzielana na okres trzech miesięcy. Osoby uprawnione do takiej pomocy mogą uzyskać miesięcznie kwotę 700 zł na jedną osobę oraz 600 zł na kolejną osobę w rodzinie. Limit osób wynosi 4. Pomoc mogą otrzymać nie tylko obywatele Ukrainy, ale także każda osoba, która opuściła Ukrainę i przybyła do Polski w dniu 24 lutego 2022 r. lub później. Osoba, która nie posiada obywatelstwa ukraińskiego, musi jednak udowodnić, że przebywała na terenie Ukrainy legalnie.

Szczegółowe informacje dotyczące możliwości uzyskania pomocy znajdują się na stronie UNHCR.  

Uprawnienia obywateli Ukrainy w ramach specustawy

Obywatele Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski po 24 lutego 2022 r. w związku z działaniami wojennymi na terenie Ukrainy i zadeklarowali chęć pozostania w Polsce, mogą uzyskać numer PESEL i zarejestrować się w Urzędzie Pracy jako osoby bezrobotne lub osoby poszukujące pracy.

Ponadto obywatele Ukrainy mają prawo do:

1. pracy;
2. wykonywania i podejmowania działalności gospodarczej;
3. ustanowienia opiekuna tymczasowego dla małoletniego obywatela Ukrainy, który przebywa w Polsce bez swojego opiekuna prawnego np. rodzica  
4. świadczeń rodzinnych, w tym do:
   • jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka 1000 zł tzw. becikowe),
   • świadczenia wychowawczego (świadczenie 500 +),
   • świadczenia na dobry start,  
   • prawo do rodzinnego kapitału opiekuńczego
   • oraz do dofinansowania w postaci obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku – na warunkach określonych w odpowiednich przepisach;
5. świadczeń z opieki społecznej, zarówno jeśli chodzi o świadczenia pieniężne i niepieniężne na warunkach określonych w odpowiednich przepisach;
6. jednorazowego świadczenia pieniężnego w kwocie 300 zł;
7. bezpłatnej pomocy psychologicznej;
8. pomocy żywnościowej w ramach europejskiego funduszu pomocy najbardziej potrzebującym;
9. świadczeń opieki zdrowotnej na warunkach określonych w odpowiednich przepisach;
10. wystąpienia z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, ale dopiero po 9 miesiącach od dnia przyjazdu;
11. mogą również ubiegać się pomoc materialną o charakterze socjalnym na podstawie prawa oświatowego np. o zasiłek szkolny lub stypendium szkolne

W celu uzyskania większości wymienionych wyżej uprawnień obywatele Ukrainy muszą jednak uzyskać numer PESEL.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa ( Dz. U. z 2022 r. poz. 584 z zm.).
2. Rozporządzenie Rady Ministra z dnia 15 marca 2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty.