Zbycie spadku

Spadek, którym są wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, przechodzą z chwilą jego śmierci na jego spadkobierców. Do spadku nie wchodzą jednak prawa i obowiązki zmarłego, które były ściśle związane z jego osobą np. służebności osobiste.

Taki spadek, jako całość praw i obowiązków majątkowych, może być przedmiotem obrotu co oznacza, że można go zbyć zarówno odpłatnie jak i nieodpłatnie. Osobą, która może go zbyć jest spadkobierca, zarówno ustawowy jak i testamentowy, który go przyjął.

Przedmiot zbycia

Spadkobierca, który przyjął spadek, może zbyć spadek w całości lub w części. Może też zbyć udział spadkowy np. odziedziczoną połowę spadku lub połowę ze swojej części spadku. Przy zbyciu spadku zawsze chodzi o cały spadek albo o jego idealną część. Nie chodzi tu o poszczególne przedmioty wchodzące w jego skład np. grunt czy samochód.

Zbycie spadku nie wymaga zgody pozostałych spadkobierców. Spadkobierca więc potrzebuje niczyjej zgody na dokonanie tej czynności.

Umowa zbycia spadku

Zbycie spadku następuje w formie umowy, która powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Forma aktu notarialnego wymagana jest niezależnie do tego czy zbycie spadku obejmuje nieruchomość czy też nie.

Spadkobierca, który chce zbyć spadek, nie musi dysponować dokumentem stwierdzającym nabycie spadku w postaci postanowienia sądu czy też notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Jednak warunkiem zbycia spadku jest jego przyjęcie. Spadkobierca więc, który chce zbyć spadek, musi złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku. Takie oświadczenie może złożyć u notariusza lub sądzie spadku. Nie ma znaczenia czy spadkobierca przyjmie spadek wprost (czyli w całości) czy z dobrodziejstwem inwentarza.

Poza złożeniem oświadczenia o przyjęciu spadku, do zbycia spadku potrzebne jest zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego lub jego pisemną zgodę na taką czynność. W takim zaświadczeniu naczelnik urzędu skarbowego stwierdza, że nabycie spadku jest zwolnione od podatku, że należny podatek został zapłacony bądź że zobowiązanie podatkowe wygasło ze względu na jego przedawnienie.

Kto może nabyć spadek

Nabywcą spadku może być dowolny podmiot ( osoba fizyczna, osoba prawna czy jednostka nie posiadająca osobowości prawnej). Może być nim również współspadkobierca czy zapisobierca, a także osoba, które była niegodna dziedziczenia po spadkodawcy.

Jedyny wyjątek stanowi sytuacja, w której w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne lub nieruchomość rolna w rozumieniu ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, która wprowadza w tym zakresie odrębne uregulowania.

Skutki zbycia spadku

Nabycie spadku powoduje, że nabywca spadku wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki spadkobiercy. Jest to tzw. sukcesja uniwersalna, czyli nabywca spadku wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki spadkobiercy wynikające ze spadku, co oznacza że nabywca spadku wstępuje nie tylko w prawa, ale również zobowiązania poprzednika. Nabywca spadku odpowiada więc za długi spadkowe w taki samym zakresie co zbywca spadku. Jego odpowiedzialność za długi spadkowe obejmuje cały jego majątek, nie tylko majątek z nabytego spadku.

Pamiętać jednak należy, że zbycie spadku nie zwalnia dotychczasowego dłużnika (spadkobiercy – zbywcy spadku) z odpowiedzialności za długi spadkowe. Ponosi on bowiem solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe razem z nabywcą spadku.

Dopuszczalne jest również przeniesienie na nabywcę określonego prawa wchodzącego w skład spadku albo ułamkowej jego części. W takim przypadku nie ma mowy o zbyciu spadku, tylko o zbyciu określonego prawa np. prawa własności nieruchomości. Wtedy dochodzi do tzw. sukcesji singularnej, której skutki są zupełnie inne niż w przypadku zbycia całości spadku ( sukcesji uniwersalnej).  

W przypadku nabycia określonego prawa ( np. prawa własności określonych przedmiotów wchodzących w skład spadku) nabywca spadku nie wstępuje w prawa i obowiązki zbywcy ( czyli spadkobiercy). W takim przypadku nabywca nie odpowiada za długi spadkowe. Taką odpowiedzialność ponosi nadal spadkobierca

Uprawnienie nabywcy spadku

Nabywca spadku uzyskuje nie tylko sam spadek, ale i również określone uprawnienia. Może on wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nabycie spadku po spadkodawcy lub żądać sporządzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Stwierdzenie nabycia spadku nastąpi jednak nie na nabywcę spadku, tylko na zbywcę. Zbycie spadku bowiem nie spowodowało, że spadkobierca utracił swój status spadkobiercy. To on nadal będzie wymieniony w postanowieniu sądu lub notarialnym poświadczeniu dziedziczenia.

Nabywca spadku może również wystąpić z wnioskiem o dział spadku. Nabywca nie ma jednak prawa do składania oświadczeń w zakresie przyjęcia spadku, jego odrzucenia.

Podstawa prawna:

– art. 1051 i dalsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny