Zarządca sukcesyjny

Śmierć w rodzinie jest traumatycznym wydarzeniem, wywołującym nie tylko skutki psychologiczne na członkach rodziny, ale również skutki prawne. Z chwilą śmierci przechodzą bowiem na spadkobierców wszystkie prawa i obowiązki spadkodawcy, za wyjątkiem tych które mają charakter osobisty i są niezbywalne.

Inaczej jest w przypadku gdy umiera osoba fizyczna będąca jednocześnie przedsiębiorcą, a więc prowadząca działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).

W przypadku śmierci osoby fizycznej będącej przed śmiercią przedsiębiorcą możliwe jest ustanowienie zarządu sukcesyjnego. Dzięki temu możliwe jest tymczasowe dalsze prowadzenie działalności gospodarczej tj. prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku.

Dzięki ustanowieniu zarządcy sukcesyjnego można nadal prowadzić działalność gospodarczą. Dzięki temu przedsiębiorstwo może m.in.:

• zapewnić pracownikom zmarłego przedsiębiorcy utrzymanie pracy,
• kontynuować wykonywanie dotychczasowych umów,
• utrzymać dostęp do rachunków bankowych związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa,
• regulować zobowiązania publicznoprawne (podatki, opłaty, itd.),
• być stroną w postępowaniach sądowych czy administracyjnych  
• zaciągać zobowiązania, które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Pamiętać jednak należy, że zarządca sukcesyjny jedynie zarządza, a nie jest właścicielem przedsiębiorstwa spadku. Działa on w imieniu własnym, ale na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, którymi  są spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy.

Zarządca sukcesyjny odpowiedzialny jest za prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku do czasu uregulowania formalności spadkowych. Jednak nie może to trwać dłużej niż dwa lata od śmierci przedsiębiorcy.

Kto może zostać zarządcą sukcesyjnym?

Zarządcą sukcesyjnym może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że musi być osobą pełnoletnią i nie może to być osoba ubezwłasnowolniona ani częściowo ani całkowicie. Nie może to także być osoba wobec, której orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.

Zarządcą sukcesyjnym nie może być jednak osoba prawna, a więc:

• spółka prawa handlowego (tj. spółka jawna, komandytowa, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością  lub spółka akcyjna),
• spółdzielnia,
• stowarzyszenie
• czy fundacja.

W jednym czasie funkcję zarządcy sukcesyjnego może pełnić tylko jedna osoba.

Kto ustanawia zarządcę sukcesyjnego?

Istnieją dwa sposoby ustanowienia zarządcy sukcesyjnego:

1. Przez przedsiębiorcę za jego za życia. W takim przypadku przedsiębiorca ustanawia zarządcę sukcesyjnego poprzez wskazanie konkretnej osoby lub poprzez zastrzeżenie, że z chwilą jego śmieci zarządca sukcesyjnym zostanie wskazany  prokurent. Przedsiębiorca musi uzyskać zgodę na pełnienie tej funkcji na piśmie i złożyć wniosek o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG.
2. Przez uprawnione osoby po śmieci przedsiębiorcy. W takim przypadku zarządcę sukcesyjnego może ustanowić:
   • małżonek przedsiębiorcy, jeżeli ma swój udział w przedsiębiorstwie spadku, lub
   • spadkobierca (ustawowy albo testamentowy) przedsiębiorcy, o ile przyjęli spadek albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny,

W takim przypadku potrzebna jest zgoda 85% uprawionych i zgoda ta musi być wyrażona w formie  aktu notarialnego. Zarząd sukcesyjny wybrany przez uprawnione osoby po śmieci przedsiębiorcy musi zostać wpisany do CEIDG.

Kiedy ustanowiony jest zarządca sukcesyjny?

Zarządca sukcesyjny zostanie ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, gdy taki przedsiębiorca złożył wcześniej wniosek o wpis do CEIDG takiego zarządcy albo osoby uprawnione dokonają wpisu zarządcy sukcesyjnego do CEIDG

Jak długo trwa zarząd sukcesyjny?

Zarząd sukcesyjny nie trwa w nieskończoność. Zarząd sukcesyjny ulega wygaśnięciu po upływie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Jednak z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż 5 lat.

Należy jednak pamiętać, że nie można ustanowić zarządcy sukcesyjnego w przypadku gdy w stosunku do zmarłego przedsiębiorcy ogłoszono upadłość.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw