Artykuły, Prawo dla przedsiębiorców

Prokura jako rodzaj pełnomocnictwa handlowego

Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa udzielanym przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca udzielając prokury upoważnia konkretną osobę do dokonywania określonych czynności w jego imieniu. Celem udzielenia prokury jest ułatwienie przedsiębiorcy uczestniczenia w obrocie gospodarczym za pośrednictwem prokurenta.

Prokura bowiem gwarantuje szybkość i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego dzięki temu, że osoby trzecie dokonujące czynności z przedsiębiorcą nie muszą sprawdzać, czy dana czynność mieści się w zakresie udzielonego prokurentowi pełnomocnictwa, o czym dowiesz się w dalszej części artykułu.

Udzielenie więc prokury a nie pełnomocnictwa eliminuje ryzyko, że czynność dokonana przez prokurenta w imieniu przedsiębiorcy mogłaby nie mieścić się w zakresie udzielonego umocowania.

KTO UDZIELA PROKURY?

Prokurę odróżnia od pełnomocnictwa osoba mocodawcy, to znaczy osoba, która udziela prokury. W przypadku prokury może jej udzielić tylko przedsiębiorca, natomiast w przypadku pełnomocnictwa każda osoba, zarówno przedsiębiorca jak i osoba fizyczna np. konsument.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Działalność gospodarcza natomiast to zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Aby daną działalność potraktować jako gospodarczą, muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki:

  • musi mieć charakter zarobkowy, a więc musi być nastawiona na zysk,
  • wykonywana jest w sposób ciągły, a więc nie może to być działanie jednorazowe lub sporadyczne,
  • wykonywana jest w sposób zorganizowany (profesjonalny) np. poprzez wykorzystanie konkretnych składników materialnych (np. nieruchomości lub ruchomości) lub składników niematerialnych.

Przedsiębiorca, który chce udzielić prokury, musi być obowiązkowo wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).

Prokury nie może więc udzielić spółka cywilna, która jest umową, przez którą wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Spółka cywilna nie jest bowiem przedsiębiorcą. Prokury mogą udzielić natomiast poszczególni wspólnicy spółki cywilnej, ale działając w imieniu własnym, a nie spółki.

KTO MOŻE UDZIELIĆ PROKURY?

Prokury może udzielić:

 

  • osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą, podlegający obowiązkowemu wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
  • spółka jawna,
  • europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych,
  • spółka partnerska,
  • spółka komandytowa,
  • spółka komandytowo-akcyjna,
  • spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
  • spółka akcyjna,
  • spółka europejska,
  • spółdzielnie,
  • spółdzielnia europejska,
  • przedsiębiorstwo państwowe,
  • instytut badawczy,
  • towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych,
  • towarzystwo reasekuracji wzajemnej,
  • główny oddział zagranicznych zakładów ubezpieczeń,
  • główny oddział zagranicznych zakładów reasekuracji,
  • instytucja gospodarki budżetowej,
  • inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru.

CO OBEJMUJE PROKURA?

Zakres udzielonej prokury jest bardzo szeroki. Obejmuje ona bowiem umocowanie do dokonywania czynności sądowych oraz pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Istotne jest, żeby te czynności były związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, czyli z wykonywaniem działalności gospodarczej.

Zakresem umocowania objęte są więc:

  • czynności w ramach stosunków pracy z przedsiębiorcą,
  • czynności wekslowe,
  • czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
  • czynności podejmowane w sferze cywilnej,
  • czynności podejmowanej w sferze administracyjnej,
  • czynności podejmowane w sferze karnoprawnej (tu chodzi głównie o czynności sądowe).

Jeśli chodzi o zakres podejmowanych czynności sądowych, to dotyczą one podejmowania wszelkich czynności procesowych we wszystkich rodzajach postępowań (cywilnych, karnych i administracyjnych). Prokura bowiem łączy w sobie cechy pełnomocnictwa procesowego oraz pełnomocnictwa do czynności pozasądowych.

Czynności sądowe, których może dokonać prokurent, to w szczególności wniesienie powództwa, udzielenie pełnomocnictwa procesowego, reprezentowanie przedsiębiorcy w postępowaniu sądowym albo administracyjnym, wniesienie środka zaskarżenia, zawarcie ugody. Dokonanie określonych czynności procesowych lub niedochowanie terminów procesowych przez prokurenta wywołuje skutki bezpośrednio po stronie przedsiębiorcy.

Prokura nie obejmuje:

  • zbycia przedsiębiorstwa lub nieruchomości,
  • oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania,
  • obciążenia nieruchomości (np. ustanowienia na rzecz drugiej strony użytkowania przedsiębiorstwa lub nieruchomości),

Do takich czynności potrzebne jest bowiem udzielenie pełnomocnictwa szczególnego.

KTO MOŻE ZOSTAĆ PROKURENTEM?

Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, a więc osoba, która uzyskała pełnoletność. Prokurentem może być więc wyłącznie osoba fizyczna. Co do zasady nie ma żadnych ograniczeń co do bycia prokurentem przy przedsiębiorcy, który jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą.

            Inaczej jest w przypadku prokurenta ustanawianego w spółkach prawa handlowego. Przepis art. 18 kodeksu spółek handlowych przewiduje bowiem określone wyłączenia. Zgodnie z nim prokurentem nie może być osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w 587-5872, art. 590 i art. 591 kodeksu spółek handlowych oraz art. 228-231 i rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego.

Ponadto w spółkach prawa handlowego prokurentem nie może być:

  • osoba będąca członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej oraz spółki akcyjnej,
  • członek zarządu spółki handlowej,
  • wspólnik spółki osobowej, poza komandytariuszem oraz akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej, gdyż uprawnienia do reprezentacji spółki wynikają z samej ustawy.

Prokurentem w spółkach prawa handlowego może być wspólnik lub akcjonariusz spółki kapitałowej, o ile nie jest w zarządzie tej spółki, oraz komandytariusz.

WNIOSKI

            Udzielenie prokury przez przedsiębiorcę nie tylko ułatwia mu funkcjonowanie w obrocie gospodarczym, ale również służy ochronie jego interesów. Zakres prokury, który wynika wyraźnie z przepisów prawa, jak i jej jawność ( obowiązek ujawnienia prokury w odpowiednich rejestrach), daje zarówno przedsiębiorcy, jak i jego kontrahentom poczucie bezpieczeństwa.

Chcesz dowiedzieć się jak udzielić prokury, jakie są jej rodzaje, kiedy wygasa oraz jak można ją odwołać?

Zapraszam do przeczytania mojego artykułu na ten temat.

Czytaj dalej tutaj...

Podstawa prawna: art. 306 – 326  ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Kamila Rutkowska-Krehut

Radca Prawny