Udzielenie, odwołanie oraz wygaśnięcie prokury
Prokura jest rodzajem pełnomocnictwa handlowego i udzielając jej, przedsiębiorca upoważnia konkretną osobę do działania w jego imieniu. Na temat tego, kto może udzielić prokury, co obejmuje prokura oraz kto może zostać prokurentem, możesz przeczytać w moim artykule na ten temat. W niniejszym artykule przedstawię natomiast jak udzielić prokury, jakie są jej rodzaje, jak można ją odwołać. Z artykułu dowiesz się także w jakich sytuacjach nastąpi wygaśnięcie prokury.
UDZIELENIE PROKURY
Udzielenie prokury to czynność prawna, w której mocodawca upoważnia prokurenta do działania w jego imieniu. Prokury udziela się pisemnie pod rygorem nieważności, co oznacza, że nie można jej ustanowić ustnie. Prokurent nie musi w tym zakresie udzielać zgody. Wystarczy więc, że taką decyzję podejmie przedsiębiorca i wyrazi ją na zewnątrz w formie pisemnej.
Przedsiębiorca oraz prokurent mogą miedzy sobą zawrzeć umowę, z której będzie wynikać obowiązek podejmowania czynności przez prokurenta. Może być to umowa zlecenia, umowa o usługi, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, umowa o pracę lub inny stosunek prawny, na mocy którego prokurent zobowiązuje się do podejmowania czynności, a przedsiębiorca do zapłaty z tego tytułu wynagrodzenia prokurentowi.
Udzielenie prokury wymaga zgłoszenia do odpowiedniego rejestru w zależności od rodzaju przedsiębiorcy:
- do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej (CEIDG) w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą albo
- do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) w przypadku osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej.
Prokurent nie może przenieść prokury na inną osobę. Może on jedynie udzielić pełnomocnictwa do dokonywania poszczególnych czynności lub pewnego rodzaju czynności, a więc wykluczone jest udzielenie pełnomocnictwa ogólnego.
RODZAJE PROKURY
Przedsiębiorca może ustanowić kilku prokurentów, przepisy prawa nie wprowadzają w tym zakresie żadnych ograniczeń. Wszystko zależy od decyzji przedsiębiorcy. Jednak w przypadku ustanowienia kilku prokurentów, ważne jest zarówno dla przedsiębiorcy, jak i dla jego kontrahentów, ustalenie zakresu ich umocowania.
Przedsiębiorca może upoważnić wszystkich prokurentów do samodzielnego działania w jego imieniu, a więc dokonywania w imieniu przedsiębiorcy czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa bez udziału pozostałych prokurentów. Mamy wtedy do czynienia z tzw. prokurą samoistną.
Przedsiębiorca może jednak upoważnić określonego prokurenta do dokonywania czynności sądowych i pozasądowych w swoim imieniu, ale z udziałem innego prokurenta. Jest to tzw. prokura łączna. Oznacza to, że przy prokurze łącznej wymagany jest udział innego prokurenta.
W spółkach prawa handlowego można spotkać się z tzw. prokurą mieszaną, co oznacza, że do działania prokurenta wymagany jest udział członka organu zarządzającego (np. członka zarządu) lub wspólnika.
Zakres prokury tj. wskazanie czy jest to prokura samoistna, łączna czy też mieszana ujawniany jest w odpowiednim rejestrze.
ODWOŁANIE PROKURY
Prokura może być w każdym czasie odwołana. Przedsiębiorca może więc odwołać prokurę w każdej chwili i nie ma obowiązku podawania przyczyn jej odwołania. Najczęściej jednak taką przyczyną jest utrata zaufania do prokurenta. Prokura jest oparta w głównej mierze na zaufaniu istniejącym pomiędzy mocodawcą a prokurentem, który działa przecież w imieniu mocodawcy i ze skutkami wobec niego.
Przyjmuje się, że odwołanie prokury może nastąpić w dowolnej formie. Prokurent winien być jednak poinformowany o odwołaniu prokury. Przy odwołaniu prokury nie potrzebna jest zgoda prokurenta. Jest do samodzielna decyzja mocodawcy.
W wyniku odwołania prokury prokurent traci uprawnienia do dokonywania czynności związanych z przedsiębiorstwem w imieniu przedsiębiorcy.
WYGAŚNIĘCIE PROKURY
Wygaśnięcie prokury to zupełnie inna instytucja niż jej odwołanie. Prokura wygasa w sytuacjach związanych z osobą przedsiębiorcy lub z osobą samego prokurenta.
Wygaśniecie prokury z przyczyny związanych z osobą przedsiębiorcy:
- wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru lub ewidencji,
- ogłoszenie upadłości,
- otwarcie likwidacji,
- przekształcenia przedsiębiorcy,
- w przypadku osób prawnych, gdy sąd ustanowił kuratora ze względu na brak organu lub brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania.
Wygaśniecie prokury z przyczyny związanych z osobą prokurenta:
- śmierć prokurenta,
- utrata przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych.
Wygaśnięcie prokury należy ujawnić w odpowiednim rejestrze (CEIDG albo KRS).
PODSUMOWANIE
Prokura niewątpliwe ułatwia działanie przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym. Dzięki temu, że jej zakres określony jest ustawowo oraz temu, że jest ujawniana w odpowiednich rejestrach, stanowi ona bezpieczny rodzaj pełnomocnictwa, zarówno dla przedsiębiorcy jak i jego kontrahentów.
Chcesz dowiedzieś się więcej na temat prokury?
Przejdź do pozostałych moich artykułów z kategorii "Prawo dla przedsiębiorców".
Przeczytaj tutaj...Podstawa prawna: art. 1092 1094,1097, 1098 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny
Kamila Rutkowska-Krehut
Radca Prawny
